ΠΡΟΟΔΟΙ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΗ ΧΩΡΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΒΛΑΣΤΚΥΤΤΑΡΩΝ
Σε παγκόσμια κλίμακα οι θεραπείες με τη χρήση βλαστοκυττάρων και η έρευνα σε αυτές συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των ερευνητών και των υγειονομικών υπηρεσιών των κρατών.
Ήδη εδώ και ενάμιση χρόνο ανακοινώθηκε η πρώτη τοποθέτηση τραχείας σε μία ασθενή, στην οποία η τραχεία της λόγω φυματίωσης είχε καταστραφεί ολοσχερώς. Στην περίπτωσή της χρησιμοποιήθηκε τραχεία από δότη από την οποία αφαιρέθηκε το στρώμα των κυττάρων που κάλυπτε τον αυλό της και αντικαταστάθηκε από δικά της τα οποία δημιουργήθηκαν από βλαστοκύτταρα. Η παραμονή του επιθηλίου του δότη αποτελεί αιτία απόρριψης του οργάνου και πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη η ιστοσυμβατότητα. Για το λόγο αυτό έγινε αντικατάσταση του από κύτταρα της ίδιας της ασθενούς. Η υγεία της ασθενούς μέχρι σήμερα είναι σε άριστη κατάσταση.
Στη συνέχεια σε άλλον ασθενή κατασκευάστηκε στη Στοκχόλμη εξ αρχής ο σκελετός τραχείας με βιοσυμβατά υλικά, ο οποίος καλύφθηκε με κύτταρα του ίδιου του ασθενούς τα οποία δημιουργήθηκαν με παρόμοιο τρόπο, όπως στην προηγούμενη περίπτωση. Η τραχεία του ασθενούς προσεβλήθη από μια κακοηθέστατη μορφή καρκίνου, αφαιρέθηκε και στη συνέχεια αντικαταστάθηκε με πανομοιότυπη στο σχήμα και τις διαστάσεις αλλά συνθετική, η οποία είναι απόλυτα λειτουργική και ο ασθενής είναι εν ζωή. Το αρχικό συνθετικό υλικό της τραχείας σήμερα αντικαταστάθηκε από νανοϋλικά πιο εύκαμπτα και λειτουργικά και αναμένεται μεγάλη αύξηση των ασθενών που θα ζητήσουν αντικατάσταση της τραχείας στις περιπτώσεις τραυματισμών, δηλητηριάσεων, ανωμαλιών των χόνδρων ή κακοήθειας. Με τις σημερινές συνθήκες εντός δύο ημερών μπορεί να παραδοθεί έτοιμη προς τοποθέτηση μια τραχεία.
Επιστήμονες από το Los Angeles ανακοίνωσαν τη θεραπεία του μελανώματος με τη χρήση ειδικών κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων τα οποία δημιούργησαν από αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα του ίδιου του ασθενούς. Το μελάνωμα είναι μια κακοήθης ασθένεια του δέρματος, με μεγάλη διασπορά, για την οποία ευθύνεται η υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι επιστήμονες δημιούργησαν από τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα του ασθενούς ειδικά Τ- κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα τα οποία αναγνωρίζουν και καταστρέφουν άμεσα τα κύτταρα του μελανώματος. Η μέθοδος αν και σε πειραματικό στάδιο φαίνεται ότι στοχεύει με μεγάλη ακρίβεια στα κακοήθη κύτταρα του μελανώματος και παρακάμπτει τα υγιή κύτταρα.
Οι πλέον πρωτοποριακές όμως θεραπείες με βλαστοκύτταρα είναι οι γονιδιακές. Ο καταλληλότερος πληθυσμός για να γίνει η γονιδιακή θεραπεία είναι τα μεσεγχυματικά κύτταρα του ίδιου του ασθενούς. Τα κύτταρα αυτά εισέρχονται σε κάθε όργανο, διότι όλα τα όργανα περιέχουν στο υπόστρωμά τους μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η γονιδιακή θεραπεία της ανεπάρκειας της α1 αντιθρυψίνης, ενός ενζύμου απαραίτητου για τη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του ήπατος. Στην Ευρώπη ένα παιδί κάθε 2000 γεννιέται με την ανεπάρκεια αυτού του ενζύμου, η οποία οδηγεί σε κίρρωση του ήπατος και πνευμονικό εμφύσημα. Τα παιδιά αυτά χρήζουν μεταμόσχευσης ήπατος, η οποία είναι μια σοβαρή και απειλητική για τη ζωή του παιδιού επέμβαση. Σήμερα λοιπόν γνωρίζοντας με ακρίβεια το λάθος στο γονίδιο που ρυθμίζει την παραγωγή του ενζύμου μπορούμε να το διορθώσουμε στα βλαστοκύτταρα, τα οποία στη συνέχεια κατευθύνουμε στο ήπαρ. Επειδή το περιβάλλον του ήπατος είναι γνώριμο για τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα, δεδομένου ότι αποτελούν φυσιολογικά κύτταρα του υποστρώματος του, αυτά έρχονται, εγκαθίστανται και παραμένουν στο ήπαρ. Τα γονιδιακά θεραπευμένα βλαστοκύτταρα στα πειραματόζωα βρέθηκε ότι μετατράπηκαν σε ηπατικά κύτταρα τα οποία παρήγαγαν το φυσιολογικό ένζυμο έως και έξι εβδομάδες μετά τη χορήγηση.
Κ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ
ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ