BΛAΣTOKYTTAΡA ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
Σήμερα παγκόσμια είναι σε εξέλιξη 1373 κλινικές μελέτες με τη χρήση βλαστοκυττάρων και ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων στην Ευρώπη υπερβαίνει τις 25.000. 20 εκ των μελετών χρησιμοποιούν το ομφαλοπλακουντιακό αίμα και οι δύο εξ αυτών αφορούν αυτόλογη χρήση. Το 2010 ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή εταιρεία Αναγεννητικής Ιατρικής και Μηχανικής των Ιστών, THERMIS, τα αποτελέσματα θεραπευτικών χρήσεων των βλαστοκυττάρων που πραγματοποιήθηκαν το 2008 σε 16 ευρωπαϊκές χώρες. Το έτος 2008 στις χώρες αυτές πραγματοποιήθηκαν 656 πρωτοποριακές κυτταρικές θεραπείες Αναγεννητικής Ιατρικής σε ισάριθμους ασθενείς και 384 θεραπείες για αιματολογικές ασθένειες. Οι συχνότερες εφαρμογές αφορούσαν τις καρδιοαγγειακές παθήσεις στις οποίες σε ποσοστό 100% πραγματοποιήθηκαν αυτόλογες χρήσεις, μυοσκελετικές παθήσεις-οστεοαρθρίτιδες όπου οι αυτόλογες χρήσεις αφορούσαν το 97% των περιπτώσεων, σε νευρολογικές παθήσεις και ασθένειες του ανοσοποιητικού συστήματος, όπου σε ποσοστό 77% πραγματοποιήθηκαν αυτόλογες χρήσεις, (Ivan Martin et al 2010 Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Βασιλείας της Ελβετίας). Ανάλογα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν το 2011 και αφορούσαν θεραπείες που πραγματοποιήθηκαν το 2009 σε 22 ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες καταγράφηκαν 814 θεραπείες αναγεννητικής ιατρικής και 328 θεραπείες ασθενειών του αιμοποιητικού συστήματος (Ivan Martin 2011). Το 2009 παρατηρήθηκε αύξηση των χρήσεων των μεσεγχυματικών κυττάρων για θεραπείες ασθενειών του ανοσοποιητικού συστήματος, λόγω των νέων επιστημονικών δεδομένων που προέκυψαν από την έρευνα.
Αποτέλεσε παγκόσμια είδηση, 15/4/2011, η οδηγία των υπηρεσιών Υγείας της Ιαπωνίας προς τους εργαζομένους στο πυρηνικό εργοστάσιο της Fukushima μετά τη διαρροή ραδιενέργειας να προβούν στη φύλαξη των βλαστοκυττάρων του μυελού των οστών τους πριν την είσοδό τους στο εργοστάσιο για επιδιόρθωση των βλαβών, ούτως ώστε να τα χρησιμοποιήσουν στο μέλλον στην περίπτωση που ο μυελός τους παρουσιάσει πρόβλημα ανεπάρκειας.
H πιθανότητα σήμερα κάποιος να χρησιμοποιήσει τα δικά του βλαστοκύτταρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του είναι 1:200 (Nietfeld et al 2008, Biol Blood Marrow Transl 14, 316-322). Η αναλογία αυτή το 1997 μόνο για ασθένειες του αιμοποιητικού και για ηλικία κάτω των 20 ετών ήταν 74:200.000. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου της Αριζόνα σήμερα ένας στους τρεις ασθενείς άνω των 65 ετών μπορεί να ωφεληθεί από τις νέες εφαρμογές των βλαστικών κυττάρων με τα δικά του κύτταρα για τη θεραπεία καρδιαγγειακών, οφθαλμολογικών, ορθοπεδικών νευρολογικών και ενδοκρινολογικών νοσημάτων (Harris et al 2007, Exper Opin Biol Biological Therapy 7, 1311).
Από το 2006 σύμφωνα με ανακοίνωση του European Group for Blood and Marrow το αίμα του ομφάλιου λώρου περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα των αυτόλογων μεταμοσχεύσεων για τη θεραπεία των αυτοάνοσων νοσημάτων με αναφορές στη νεανική ρευματοειδή αρθρίτιδα, ερυθηματώδη λύκο, και την πολλαπλή σκλήρυνση (Bone Mar Trans 2006, 37, 434-449). Από την Αιματολογική κλινική του Νοσοκομείου Παπανικολάου κατ’ επανάληψη έχουν δημοσιευτεί μελέτες σε διεθνή ιατρικά περιοδικά για τη θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης με τη χρήση κυττάρων του ίδιου του ασθενούς. Οι μελέτες αυτές αναφέρονται σε Έλληνες ασθενείς και σε ασθενείς από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Τα αποτελέσματα της θεραπείας, σύμφωνα με τις μελέτες αυτές, είναι ενθαρρυντικά παρ όλο που τα κύτταρα του ασθενούς είναι μεγαλύτερης ηλικίας και πάσχουν κατά τη στιγμή της λήψης (Kimiskidis et al 2008, Mult Scler 14, 278-83; Fassas et al 2004, J Neurol Sci 15, 223, 53-8; Fassas et al 2003, J Hematother Stem Cells Res 12, 701-11). Εάν ο ασθενής διέθετε τα κύτταρα του ομφαλίου λώρου του τα οποία θα είχε αποθηκεύσει κατά τη στιγμή της γέννησης τα θεραπευτικά αποτελέσματα θα ήταν καλύτερα.
Οι παρακάτω πληροφορίες αποτελούν επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Δικτύου που καταγράφει τις μεταμοσχεύσεις του ομφαλικού αίματος και του μυελού των οστών που δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Απρίλιο του 2010 και αποτελούν κατευθυντήριες γραμμές για την πολιτική που θα ακολουθήσουν τα κράτη σχετικά με τη φύλαξη των βλαστοκυττάρων. Τα στοιχεία αυτά δημοσιεύτηκαν από τον Al Gratwohl και συν (Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αιματολογικών παθήσεων Βασιλείας της Ελβετίας) το 2010 στο επιστημονικό περιοδικό JAMA, ένα από τα εγκυρότερα διεθνή ιατρικά περιοδικά. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 1327 επιστημονικές ομάδες από 71 χώρες οι οποίες βρίσκονται σε πέντε ηπείρους. Καταγράφηκαν όλα τα είδη των μεταμοσχεύσεων, αυτόλογων και αλλογενών που πραγματοποιήθηκαν από τις συμμετέχουσες ομάδες το έτος 2006 για τη θεραπεία κακοήθων, κληρονομικών και αυτοάνοσων ασθενειών. Το έτος αυτό πραγματοποιήθηκαν 50.417 μεταμοσχεύσεις εκ των οποίων οι 28.901 (57%) ήταν αυτόλογες και οι 21.516 (43%) ήταν αλλογενείς. Από τις 21.516 αλλογενείς μεταμοσχεύσεις στις 11.928 (55,4%) τα βλαστοκύτταρα προέρχονταν μέσα από την οικογένεια και στις 9.588 (44,5%) από τη δημόσια τράπεζα. Άρα η πραγματική προσφορά της οικογενειακής φύλαξης το έτος 2006 στο σύνολο των μεταμοσχεύσεων ήταν 40.829 μοσχεύματα, το 86%, και της δημόσιας 9.588, το 14%. Η μελέτη αυτή κατέληξε και σε άλλα σημαντικά συμπεράσματα, όπως οτι στην Αμερική και την Ευρώπη πραγματοποιούνται περισσότερες αυτόλογες μεταμοσχεύσεις, ενώ στις υπό ανάπτυξη χώρες περισσότερες αλλογενείς.
Για τη θεραπεία του παιδικού καρκίνου η μελέτη του Al Gratwohl και συν έδειξε οτι το 2006 η οικογένεια βοήθησε στο 98,6% των μεταμοσχεύσεων και η δημόσια τράπεζα στο 1,4%, ενώ για τη θεραπεία των λεμφωμάτων η οικογένεια χορήγησε το 94,3% των μοσχευμάτων. Το 2006 σύμφωνα με τη μελέτη που αναφέρθηκε παραπάνω, πραγματοποιήθηκαν 17.049 μεταμοσχεύσεις σε ασθενείς με όλους τους τύπους των λευχαιμιών. Στις 15.210 (89%) περιπτώσεις έγιναν αλλογενείς μεταμοσχεύσεις και στις 1.839 (11%) αυτόλογες. Από τις 15.210 αλλογενείς μεταμοσχεύσεις οι 8.122 (53,5%) πραγματοποιήθηκαν με βλαστοκύτταρα που προήλθαν μέσα από την οικογένεια και οι 7.088 (46,5%) από δημόσια τράπεζα. Άρα στην περίπτωση των λευχαιμιών το 2006 η οικογένεια χορήγησε το 58,5% των μοσχευμάτων και η δημόσια τράπεζα το 41,5%.
ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΑΡΧΕΓΟΝΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ