ΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ
Πριν από μερικά χρόνια οι περισσότερες φαρμακευτικές και εταιρείες βιοτεχνολογίας απέφευγαν τις αυτόλογες θεραπείες, κυρίως αυτές που συνδυάζονταν με ιδιαίτερα πολύπλοκες κυτταρικές θεραπείες. Μετά όμως τη χρήση αυτόλογης κυτταρικής θεραπείας για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, οι ερευνητές επιχειρούν νέες θεραπείες για τη θεραπεία δύσκολων ασθενειών.
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια ανακοίνωσαν στις 10 Αυγούστου 2011 ότι χρησιμοποίησαν, αυτόλογα (των ίδιων των ασθενών) γενετικά τροποποιημένα Τ-λεμφοκύτταρα για να θεραπεύσουν τρεις ασθενείς που έπασχαν από χρόνια λεμφογενή λευχαιμία (ΧΛΛ). Αυτό δίνει τεράστια ώθηση σε ολόκληρο το πεδίο εφαρμογών ανοσολογικών κυτταρικών θεραπειών. Οι ερευνητές είπαν ότι χρειάστηκαν 20 χρόνια για να επιτύχουν αυτό το επίτευγμα και ότι η έρευνα τους μπορεί να παρέχει γενικότερες οδηγίες και για την αντιμετώπιση και άλλων μορφών καρκίνου. Επιπλέον, ερευνητές από το νοσοκομείο Memorial Sloan-Kettering αναφέρουν θετικά αποτελέσματα στη θεραπεία της λευχαιμίας και του καρκίνου των ωοθηκών, χρησιμοποιώντας ανάλογες θεραπείες. Η θεραπευτική προσέγγιση τους είναι παρόμοια με τη μελέτη της Πενσυλβάνια. Τέλος, η Genesis Bio Pharma έχει αρχίσει να υιοθετεί πρακτικές ανοσολογικών κυτταρικών θεραπειών. Ανακοίνωσε ότι ξεκινά την έρευνα για την ανάπτυξη θεραπειών του μελανώματος, με ιδιαίτερη έμφαση στις μεταστάσεις, χρησιμοποιώντας λεμφοκύτταρα του ασθενούς τα οποία έχουν την ικανότητα να διεισδύουν στο μελάνωμα (TILs). Η εταιρεία έχει ήδη αναπτύξει το προϊόν Contego™ που αποτελεί αυτόλογη κυτταρική θεραπεία για την αντιμετώπιση του μεταστατικού μελανώματος σταδίου IV. Τον Ιούνιο του 2011, η εταιρεία ανέφερε την έναρξη της διαδικασίας ανάπτυξης του Contego ως έτοιμο προς έγχυση θεραπευτικό προϊόν αυτόλογων κυττάρων που περιέχουν TILs που λαμβάνονται από τις μεταστάσεις μελανώματος του ασθενούς. Το Contego παρασκευάζεται με την απομόνωση TILs μετά από αφαίρεση του μεταστατικού όγκου του κάθε ασθενή, τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται in vitro σε αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια κύτταρα. Στη συνέχεια αυτά εγχέονται στον ασθενή, όπου επιτίθενται στον αρχικό και στους μεταστατικούς όγκους του μελανώματος σε όλο το σώμα. Το 2006, είχαν δημοσιευτεί μελέτες που χρησιμοποίησαν γενετικά τροποποιημένα αυτόλογα Τ-λεμφοκύτταρα από ασθενείς με μελάνωμα. Οι συγγραφείς τότε είχαν σχολιάσει ότι αν και παρατηρούσαν υποχώρηση του καρκίνου σε ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα, η παραγωγή Τ-λεμφοκυττάρων ειδικών για τον όγκο παρουσίαζε περιορισμούς. Σήμερα οι ερευνητές ανέφεραν επίσης ότι θα μπορούσαν να συλλέξουν αυτόλογα λεμφοκύτταρα που αναγνωρίζουν τον όγκο από το περιφερικό αίμα των ασθενών χρησιμοποιώντας έναν ρετροϊό που κωδικοποιεί τον υποδοχέα του Τ-λεμφοκύτταρου. Η εφαρμογή αυτής της μεθόδου σε 15 ασθενείς οδήγησε σε επιτυχή ενσωμάτωση των λεμφοκύτταρων στον όγκο, τα οποία έφτασαν σε επίπεδα που υπερβαίνουν το 10% των λεμφοκυττάρων του περιφερικού αίματος για τουλάχιστον δύο μήνες μετά την έγχυση. Οι συγγραφείς, δήλωσαν ότι αν και το ποσοστό ανταπόκρισης (2 από τους 15 ασθενείς, ή 13%) είναι χαμηλότερο από εκείνο που επιτυγχάνεται με την έγχυση μη τροποποιημένων αυτόλογων TILs (50%), η έγχυση των κυττάρων ήταν επιτυχής, δεδομένου ότι εντός λίγων εβδομάδων αποτελούν τουλάχιστον το 10% των λεμφοκυττάρων των ασθενών. Δύο από τους ασθενείς που είχαν τα υψηλότερα επίπεδα των τροποποιημένων Τ-λεμφοκύτταρων στο αίμα τους ανέκαμψαν πλήρως, παραμένοντας υγιείς 18 μήνες μετά τη θεραπεία. Ενώ το ποσοστό επιτυχίας ήταν χαμηλό, οι ερευνητές σημειώνουν ότι “αυτό είναι μόνο η αρχή”. Η ομάδα προσπαθεί να βελτιώσει τη θεραπεία, με τη δημιουργία άλλων μορίων που θα εισάγουν στα κύτταρα, ώστε να βελτιώσουν την ικανότητα τους να αναγνωρίζουν τους όγκους και να παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στον οργανισμό του ασθενή. Η ομάδα του Πανεπιστήμιου της Πενσυλβανία που δημοσίευσε τα εντυπωσιακά αποτελέσματα για τη θεραπεία της λευχαιμίας αυτό το μήνα φαίνεται να έχει ξεπεράσει κάποια από τα προβλήματα των προηγούμενων TIL θεραπειών, όπως η παραμονή υπολειμματικών λευχαιμικών κυττάρων ή όγκων σε ασθενείς. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι στη δική τους μελέτη, η οποία περιελάμβανε τρεις ασθενείς με χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία (ΧΛΛ) προχωρημένου σταδίου, οι γενετικώς τροποποιημένες εκδόσεις των δικών τους λεμφοκυττάρων συμπεριφέρθηκαν σαν “serial killers” που εντόπιζαν και κατέστρεφαν εν σειρά κύτταρα, με αποτέλεσμα τη διαρκή ύφεση μέχρι και ένα χρόνο μετά την αρχική θεραπεία. “Εντός τριών εβδομάδων οι συγκεντρώσεις λευχαιμικών κυττάρων είχαν αρχίσει να καταστρέφονται με έναν τρόπο που ήταν πολύ πιο επιθετικός από ότι περιμέναμε”, δήλωσε ο κύριος συγγραφέας της έρευνας. Το πρωτόκολλο θεραπείας περιλαμβάνει αφαίρεση κυττάρων των ασθενών, γενετική τροποποίηση τους και στη συνέχεια έγχυση των “βελτιωμένων” κύτταρων πίσω στους ίδιους ασθενείς μετά από χημειοθεραπεία, για καταστροφή των ήδη υπαρχόντων καρκινικών κυττάρων. Τα Τ λεμφοκύτταρα που προέρχονται από τους ασθενείς τροποποιήθηκαν γενετικά ώστε να προκαλέσουν επίθεση σε καρκινικά κύτταρα. Από τους τρεις ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με τα Τ-λεμφοκύτταρα, δύο παρέμειναν χωρίς λευχαιμία για περισσότερο από ένα χρόνο, και ο τρίτος ασθενής παρέμεινε σε ύφεση για επτά μήνες. Οι ερευνητές είπαν ότι η θεραπεία μπορεί να αντικαταστήσει τις επικίνδυνες αλλογενείς μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών, καθώς και να επιτρέψει μια εξατομικευμένη προσέγγιση και για άλλες μορφές καρκίνου. Για τους τρεις ασθενείς της μελέτης, η μόνη δυνητική θεραπευτική αγωγή θα ήταν μια μεταμόσχευση μυελού των οστών η οποία έχει τουλάχιστον 20% θνησιμότητα και πιθανότητα θεραπείας μόνο 50%. Η παραγωγή των γενετικά τροποποιημένων Τ-λεμφοκύτταρων διαρκεί από 10 ως 12 ημέρες. Κάθε ένα Τ κύτταρο που εγχέεται, καταστρέφει περίπου 1.000 καρκινικά – λευχαιμικά κύτταρα και μερικά από αυτά διατηρούνται ως κύτταρα μνήμης. Οι επιστήμονες σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν παρόμοια τεχνική για τη θεραπεία καρκίνου των ωοθηκών. Μπορεί όμως τα αποτελέσματα να είναι διαφορετικά καθώς ο συμπαγής όγκος ωοθηκών μπορεί να συμπεριφέρεται διαφορετικά από ότι τα λευχαιμικά κύτταρα. Η προσέγγιση δεν θα διαφέρει σημαντικά, θα διαφέρει όμως ο στόχος. Προς το παρόν η μελέτη για τον όγκο των ωοθηκών γίνεται σε πειραματόζωα και αργότερα θα μεταφερθεί και στους ανθρώπους. Τα ευρήματα μέχρι στιγμής δείχνουν ότι οι εγχύσεις γενετικά τροποποιημένων κυττάρων καθυστερούν την εξέλιξη ή ακόμα και εξαλείφουν την νόσο. Τα προκλινικά αυτά συμπεράσματα δικαιολογούν περαιτέρω έρευνα σε ασθενείς με καρκίνο ωοθηκών υψηλού κίνδυνου. Αν η διαδικασία αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως θα απαιτηθεί η ίδρυση διαπιστευμένων ειδικών εργαστηρίων GMP στα οποία θα προσέρχονται μεμονωμένοι ασθενείς για τη συλλογή και γενετική τροποποίηση των κυττάρων τους. Κάτι τέτοιο όμως δεν επιτρέπεται ακόμα. Τα καρκινικά κύτταρα δυστυχώς έχουν αναπτύξει δικές τους στρατηγικές για να αποφεύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς και την εξόντωσή τους, οι επιστήμονες ωστόσο εξακολουθούν να ελπίζουν ότι οι γενετικές τροποποιήσεις των κύτταρων μπορούν να ξεπεράσουν τελικά τις προκλήσεις αυτές των καρκινικών κυττάρων και να βελτιωθούν έτσι τα κλινικά αποτελέσματα για ορισμένες μορφές καρκίνου. Καθώς οι ερευνητές μεταφέρουν τη βασική πειραματική έρευνα στην κλινική πράξη, όλοι περιμένουν αποδείξεις για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των μεθόδων σε ασθενείς, στη Φάση ΙΙ και ΙΙΙ κλινικών δοκίμων.