Αξιολόγηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων της χρήσης των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων του ιστού του ομφαλίου λώρου
Κ. Κολιάκου
Στο τεύχος του Δεκεμβρίου του 2017 του περιοδικού Cytotherapy, ανακοινώθηκε από το Εργαστήριο Βλαστικών Κυττάρων και Κυτταρικής Βιολογίας της Αναπαραγωγής, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Άγκυρας η ανάλυση των αποτελεσμάτων της χρήσης μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων του ιστού του ομφαλίου λώρου σε 2001 ασθενείς για 53 διαφορετικές παθήσεις. Το Cytotherapy είναι το επίσημο περιοδικό της διεθνούς εταιρείας Κυτταρικών Θεραπειών (International Society for Cellular Therapies-ISCT) του οποίου η ύλη καλύπτεται στο μεγαλύτερο βαθμό από τις χρήσεις των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει επενδύσει στην έρευνα για την Υγεία και τα νοσοκομεία της προσελκύουν ασθενείς από όλο τον κόσμο.
Στους 2001 ασθενείς χρησιμοποιήθηκαν τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα του ιστού του ομφαλίου λώρου τα οποία οι γονείς είχαν δωρίσει.
Οι ασθένειες στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν τα κύτταρα αυτά ήταν νευρολογικές, αιματολογικές, αυτοάνοσες, ηπατικές, καρδιολογικές , ενδοκρινολογικές, μυοσκελετικές, πνευμονολογικές, δερματολογικές και οφθαλμολογικές.
Οι επιστήμονες στη συνέχεια ανέλυσαν τα αποτελέσματα των ανωτέρω χρήσεων όπως αυτά δημοσιεύτηκαν σε 93 μελέτες και κατέληξαν σε χρήσιμα συμπεράσματα τα οποία θα συμβάλλουν στο συντονισμό όλου του ιατρικού δυναμικού, ώστε οι κυτταρικές θεραπείες να γίνονται οργανωμένα, με ασφάλεια και με μεγαλύτερο όφελος για τον ασθενή.
Νευρολογικές παθήσεις: Οι παθήσεις αυτές αφορούν τις περισσότερες χρήσεις στο σύνολο των 2001 ασθενών και περιλαμβάνουν το εγκεφαλικό επεισόδιο, τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τον τραυματισμό του νωτιαίου μυελού, την αταξία, τον τραυματισμό περιφερικών νεύρων, την οπτική νευρίτιδα, την ακτινική μυελίτιδα, την εγκεφαλική αιμορραγία, την εγκεφαλική παράλυση, τον τραυματισμό του εγκεφάλου και την ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια.
Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις παρατηρήθηκε βελτίωση των ασθενών και καμία σοβαρή παρενέργεια που να σχετίζεται με τη χορήγηση των κυττάρων. Το ποσοστό της βελτίωσης των ασθενών ήταν ανάλογο με την βαρύτητα της ασθένειας και το στάδιο στο οποίο έγινε η θεραπεία.
Αιματολογικές ασθένειες: Απλαστική αναιμία, Πρωτοπαθής θρομβοπενία, λευχαιμία, υποστήριξη του μυελού των οστών μετά χημειοθεραπεία, οξεία φάση της νόσου του μοσχεύματος κατά του ξενιστή. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν την θεραπεία της οξείας φάσης της νόσου του μοσχεύματος κατά του ξενιστή και την απλαστική αναιμία. Στις περιπτώσεις αυτές τα αποτελέσματα οδήγησαν μερικούς ασθενείς σε πλήρη ίαση και σε άλλους ήταν θεαματικά. Στις λευχαιμίες χορηγούνται σε συνδυασμό με τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα, αυξάνει η επιβίωση των ασθενών και ελαττώνεται ο κίνδυνος απόρριψης.
Αυτοάνοσες παθήσεις: Συστηματικός Ερυθηματώδης λύκος, αιμορραγική κυστίτιδα, ελκώδης κολίτιδα, μόλυνση με τον ιό HIV 1, ηπατική κίρρωση, πρωτοπαθής χολική κίρρωση και ρευματοειδής αρθρίτιδα. Παρά την βαρύτητα όλων των ανωτέρω αναφερομένων όλοι οι ασθενείς οδηγήθηκαν σε ύφεση, βελτιώθηκε η ποιότητα ζωής τους και ελάττωσαν τη θεραπεία με βιολογικούς παράγοντες που ελάμβαναν συστηματικά. Οι ασθενείς με κίρρωση είχαν τα πτωχότερα εργαστηριακά αποτελέσματα, αν και η πυλαία υπέρταση, ο κνησμός και η αιμορραγική διάθεση έδειξαν βελτίωση. Οι ασθενείς που βρίσκονταν σε φάση αντιρροπούμενης κίρρωσης είχαν καλύτερα αποτελέσματα.
Καρδιακές παθήσεις: Χρόνια ισχαιμική καρδιοπάθεια, οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Σε όλους τους ασθενείς παρατηρήθηκε βελτίωση της λειτουργίας της αριστεράς κοιλίας και αύξηση του κλάσματος εξώθησης.
Ενδοκρινολογικά νοσήματα: Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα του ιστού του ομφαλίου λώρου δοκιμάστηκαν σε τρεις μελέτες για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου ΙΙ, μία για το διαβητικό πόδι και δύο για τον διαβήτη τύπου Ι. Πλήρης θεραπεία του διαβητικού ποδιού, βελτίωση των εργαστηριακών δεδομένων των ασθενών με τύπου ΙΙ, όπως και του σωματικού τους βάρους και αύξηση των επιπέδων του C πεπτιδίου.
Στον διαβήτη τύπου Ι παρατηρήθηκε ελάττωση των ημερήσιων αναγκών σε ινσουλίνη, ελάττωση της γλυκοσιλιωμένης αιμοσφαιρίνης, αύξηση των επιπέδων του C πεπτιδίου και κανένα επεισόδιο κέτωσης.
Μυοσκελετικές παθήσεις: Χρησιμοποιήθηκαν στη νόσο Duchenne, Becker, στα υποπεριοστικά κατάγματα, κατάγματα καρπού και αστραγάλου, τενοντίτιδες, θλάσεις των μυών, οστεομυελίτιδες, νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου, οστεοαρθρίτιδες.
Στις κληρονομικές παθήσεις Duchenne και Becker στις οποίες τα βλαστοκύτταρα χορηγήθηκαν εντός των μυών, παρατηρήθηκε βελτίωση των ενζύμων, της μυϊκής δύναμης και της ικανότητας προς βάδιση. Στις υπόλοιπες παθήσεις η χρήση των βλαστοκυττάρων απέτρεψε τις χειρουργικές επεμβάσεις σε πολλές περιπτώσεις, όλοι οι ασθενείς παρουσίασαν βελτίωση και χωρίς καμία παρενέργεια.
Πνευμονολογικές παθήσεις: Πνευμονική Ίνωση, πνευμονία, δηλητηρίαση με φυτοφάρμακα. Βελτίωση σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις
Δερματολογικές παθήσεις: Ψωρίαση και σύνδρομο Steven Johnson μετά από φάρμακα. Η χρήση αυτή αναφέρθηκε μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις με βελτίωση της εικόνας του δέρματος.
Οφθαλμολογικές παθήσεις: Συγγενή αμαύρωση του οφθαλμού. Tα βλαστοκύτταρα χορηγήθηκαν σε επτά ασθενείς στους οποίους παρατηρήθηκε διεύρυνση του οπτικού πεδίου.
Τα βλαστοκύτταρα στις περισσότερες των περιπτώσεων χορηγήθηκαν ενδοφλέβια και σε λίγες περιπτώσεις τοπικά. Η ενδοφλέβια χορήγηση παγιδεύει ένα μεγάλος μέρος των βλαστοκυττάρων εντός του πνεύμονα, του ήπατος και του σπλήνα τα οποία τελικά δεν καταφέρνουν να φτάσουν στον προορισμό τους. Παρ όλο αυτά και στις θέσεις αυτές εκκρίνουν αυξητικούς και αναπλαστικούς παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στους πάσχοντες ιστούς. Η ενδοαρτηριακή χορήγηση έχει καλύτερα αποτελέσματα, η ενδομυϊκή εφαρμόζεται στις παθήσεις των μυών και η επανάληψη των χορηγήσεων έχει καλύτερα αποτελέσματα. Ο συνδυασμός των κυττάρων με βιοϋλικά θα αυξήσει τις χρήσεις και θα βελτιώσει τα αποτελέσματα.
Τα βλαστοκύτταρα χορηγούνται στους ασθενείς χωρίς να εξετάζεται η συμβατότητα τους και αυτό δημιουργεί σκεπτικισμό στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν επαναλαμβανόμενες δόσεις. Επειδή με την αποδόμηση των κυττάρων προκύπτουν οργανικά παράγωγα αυτά δεν αποκλείεται να ευαισθητοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και μάλιστα με αυξανόμενο ρυθμό καθώς αυξάνουν οι χορηγήσεις και το θεραπευτικό αποτέλεσμα τελικά να μην είναι το αναμενόμενο. Στις αυτόλογες χρήσεις δεν υπάρχουν αυτά τα προβλήματα.