ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΠΛΑΓΙΑ ΑΜΥΟΤΡΟΦΙΚΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ (ALS) ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΕΜΦΑΝΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΟΥΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ FDA ΤΩΝ ΗΠΑ
Η εταιρεία BrainStorm ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της νέας κυτταρικής θεραπείας που αναπτύχθηκε από το επιστημονικό προσωπικό της εταιρείας. Η εταιρεία που έχει την έδρα της στο Ισραήλ ανέφερε ότι ασθενής με ALS και βαριά μυασθένεια παρουσίασε βελτίωση της γνωστικής του λειτουργίας καθώς και της κινητικότητας μετά από μια αρχική και επαναλαμβανόμενες χρήσεις βλαστοκυττάρων. Αναμένοντας την έγκριση του FDA η εταιρεία νωρίς το 2014 θα αρχίσει στις ΗΠΑ μελέτη φάσης ΙΙ σε ασθενείς με ALS. «Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος ανοίγει νέες προοπτικές για τη θεραπεία της ALS με επαναλαμβανόμενες χρήσεις βλαστοκυττάρων», τονίζει ο Chaim Lebovits”. «Εργαζόμαστε για την ολοκλήρωση της τρέχουσας κλινικής μελέτης φάσης ΙΙα και στη συνέχεια θα ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα στο σύνολό τους. Συνολικά στη μελέτη θα μετέχουν 26 ασθενείς».
Η ALS ή νόσος του Lou Gehring είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική ασθένεια η οποία επηρεάζει τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, τα οποία στη συνέχεια επηρεάζουν τη λειτουργία των μυών.
Καθώς τα νευρικά κύτταρα εκφυλίζονται δεν στέλνουν νευρικά ερεθίσματα προς τους μυς με αποτέλεσμα οι μυς να μην κινούνται, να διαταράσσεται η θρέψη τους, να ατροφούν και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την πλήρη αδράνεια τους. Η βλάβη σύμφωνα με την ονομασία εντοπίζεται στις πλάγιες περιοχές του νωτιαίου μυελού, στις οποίες βρίσκονται τα νευρικά κύτταρα τα οποία σχηματίζουν τα κινητικά νεύρα τα οποία μεταφέρουν τα ερεθίσματα για την κίνηση των μυών. Όταν η περιοχή του νωτιαίου μυελού εκφυλίζεται οδηγεί στην σκλήρυνση της περιοχής που νευρώνεται από τα αντίστοιχα νεύρα. Τα πρώιμα συμπτώματα της ALS περιλαμβάνουν μυϊκή αδυναμία στα χέρια και στα πόδια, δυσκολία στην κατάποση, στην αναπνοή και στο λόγο. Η επιδείνωση είναι σταδιακή και καταλήγει στο θάνατο καθώς δεν υπάρχει θεραπεία. Τα αίτια της νόσου είναι άγνωστα και κάθε χρόνο 5.600 ασθενείς στις ΗΠΑ διαγιγνώσκεται με την ασθένεια, αλλά σε μικρό αριθμό ασθενών τα αίτια είναι κληρονομικά. Η βαρύτητα της νόσου ποικίλει με χαρακτηριστικό παράδειγμα το διάσημο φυσικό Stephen Hawking ο οποίος πάσχει από την ALS και παρά την εμφάνιση της νόσου σε νεαρή ηλικία τα μη κινητικά μέρη του εγκεφάλου του δεν έχουν επηρεαστεί. Αν και περιπτώσεις της νόσου εμφανίζονται σε νεαρή ηλικία μεταξύ 20 και 30 ετών, όπως στον Hawking ο οποίος αρρώστησε σε ηλικία 21 ετών, η νόσος συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 40 και 70 ετών κατά μέσο όρο στα 55. 60% των ασθενών είναι άνδρες και κατά 93% ανήκουν στην Καυκάσια φυλή. Οι βετεράνοι του Κόλπου νοσούν σε διπλάσια συχνότητα σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Η βαριά μυασθένεια η οποία εκδηλώνεται ως μεταβαλλόμενη αδυναμία των γραμμωτών μυών οφείλεται σε αυτοάνοσου τύπου νευρομυϊκή διαταραχή. Η νόσος εμφανίζεται σε όλες τις φυλές, σε όλα τα γένη και σε όλες τις ηλικίες. Δεν συνδέεται με κληρονομικότητα και δεν είναι μολυσματική. Η βαρύτητά της είναι διαφορετική στους ασθενείς, η θεραπεία της είναι εξατομικευμένη και η χρήση των φαρμάκων βελτιώνει τη μυϊκή αδυναμία. Οι ασθενείς για μακρό χρονικό διάστημα είναι ελεύθεροι συμπτωμάτων και δεν λαμβάνουν θεραπεία. Αν και η νόσος δεν ιάται πολλοί ασθενείς απολαμβάνουν καλή και μακρά ζωή.
Στην προκειμένη περίπτωση ένας άνδρας 75 ετών υπέφερε από ALS και βαριά μυασθένεια. Στον ασθενή χορηγήθηκαν αυτόλογα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών τα οποία ενεργοποιήθηκαν για την παραγωγή Νευροτροφικών Παραγόντων. Από τον ασθενή έγινε λήψη του μυελού των οστών, απομόνωση των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων και μετατροπή τους σε κύτταρα υποστηρικτικά των νευρώνων (neuron-like). Στη συνέχεια τα ενεργοποιημένα βλαστοκύτταρα χορηγήθηκαν στο σημείο της βλάβης ή κοντά στη βλάβη, στο νωτιαίο μυελό και στους μυς αντίστοιχα. Επειδή τα βλαστοκύτταρα προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή η χορήγησή τους είναι ασφαλής, δεν υπάρχει κίνδυνος απόρριψης και δεν χορηγούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα τα οποία προκαλούν σοβαρές παρενέργειες μεγάλης διάρκειας.
Ο συγκεκριμένος 76χρονος ασθενής παρουσίασε βελτίωση στο γνωστικό πεδίο, στην ομιλία και στη μυϊκή δύναμη ένα μήνα μετά τη χορήγηση των κυττάρων. Μετά από έξι μήνες τα συμπτώματα επανήλθαν και η χορήγηση επαναλήφθηκε. Ο ασθενής εκ νέου παρουσίασε βελτίωση, η δεύτερη χορήγηση έγινε καλά ανεκτή και δεν παρουσίασε σοβαρές παρενέργειες. Τα αποτελέσματα θα δημοσιευτούν τον επόμενο μήνα στο περιοδικό Muscle & Nerve σε συνεργασία με την Mayo Clinic. Οι συγγραφείς του άρθρου τονίζουν ότι «η κλινική εικόνα του ασθενούς βελτιώθηκε ακόμα περισσότερο μετά τη δεύτερη χορήγηση, πράγμα εξαιρετικά απίθανο γνωρίζοντας τη φυσιολογική εξέλιξη της νόσου».
Τα τροποποιημένα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα εντάχθηκαν στην κατηγορία των Ορφανών φαρμάκων με απόφαση του FDA και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ένταξη αυτή μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στη χρήση ασφαλών βιολογικών προϊόντων και φαρμάκων για τη θεραπεία, την πρόληψη και τη διάγνωση σπάνιων ασθενειών, οι οποίες σε παγκόσμια κλίμακα αναφέρονται σε αριθμό ασθενών κάτω των 200.000. Σήμερα στο Νοσοκομείο Hadassah της Ιερουσαλήμ 12 ασθενείς υποβάλλονται στη θεραπεία βρισκόμενοι σε φάση ΙΙα και ελπίζουν να συνεχίσουν τη θεραπεία σε φάση ΙΙ στις ΗΠΑ. Πηγή: Petrou P, Argov Z, Lennon VA, et al. Rare combination of myasthenia and ALS, responsive to MSC-NTF stem cell therapy. Muscle & Nerve. 2014.
Σχολιάζοντας η κ Κολιάκου αναφέρει ότι η ALS μέχρι σήμερα εθεωρείτο μια ανίατη ασθένεια η οποία καταλήγει στο θάνατο του ασθενούς εν μέσω γενικής αδυναμίας του μυοσκελετικού του συστήματος. Η πλήρης αδυναμία των αναπνευστικών μυών σηματοδοτεί και το τέλος των ασθενών αυτών. Ως αίτιο της νόσου θεωρείται ο πρόωρος θάνατος των κινητικών νευρικών κυττάρων του νωτιαίου μυελού ο οποίος έχει ως αποτέλεσμα την εκφύλιση των περιφερικών κινητικών νεύρων και τη σταδιακή απώλεια κάθε μορφής κινητικότητας. Οι ασθενείς είναι σε πλήρη διαύγεια, παγιδευμένοι μέσα στο ίδιο τους το σώμα. Σε ποσοστό 10% η ασθένεια είναι κληρονομική, χωρίς όμως να μπορεί να προσδιοριστεί το ή τα γονίδια τα οποία είναι υπεύθυνα για την εκδήλωση της νόσου. Σε περίπτωση ανεύρεσης του γονιδίου η προοπτική της γονιδιακής θεραπείας θα μπορούσε να βοηθήσει τον ασθενή. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα είναι γνωστό ότι εκκρίνουν αυξητικούς και αντι-αποπτωτικούς παράγοντες και από αυτή τη σκοπιά θα μπορούσαν να αναστείλουν τον πρώιμο κυτταρικό θάνατο των νευρικών κυττάρων και να βοηθήσουν τον ασθενή. Η μετατροπή τους σε neuron-like κύτταρα τα οποία εκκρίνουν νευροτροφικούς παράγοντες βοηθούν διπλά τον ασθενή δεδομένου ότι σε κάθε μετατροπή ένας αριθμός κυττάρων τελικά αλλάζει τα χαρακτηριστικά του με αποτέλεσμα στον ασθενή να χορηγούνται ταυτόχρονα τα αρχικά και τα τροποποιημένα μεσεγχυματικά κύτταρα. Τα αρχικά μεσεγχυματικά μέσω των αυξητικών και αντιαποπτωτικών παραγόντων και τα τροποποιημένα μέσω της νευροπροστασίας που παρέχουν, προκαλούν ύφεση της νόσου. Η υποτροπή της νόσου μετά την πρώτη χορήγηση οφείλεται στον μικρό αριθμό κυττάρων που συγκεντρώνονται στην περιοχή της βλάβης και άρα και στις ποσότητες των παραγόντων που εκκρίνουν. Η ενδοραχιαία χορήγηση φέρνει τα βλαστοκύτταρα και τα παράγωγά τους πολύ κοντά στη βλάβη, ενώ η χορήγηση μέσα στους μυς προκαλεί αναγέννηση των μυών αλλά και της νευρομυϊκής σύναψης η οποία αποτελεί το τελικό σημείο επαφής του μυ με το νεύρο.
Η χρήση των βλαστοκυττάρων σαφώς και βελτιώνει την κλινική εικόνα των ασθενών με ALS, είναι η μόνη μέθοδος που μέχρι σήμερα έχει οδηγήσει τη νόσο σε ύφεση, έστω και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, και η προσπάθεια θα πρέπει να εστιαστεί στη μόνιμη παραμονή των βλαστοκυττάρων στην περιοχή της βλάβης του νωτιαίου μυελού και στη συνεχή ενεργοποίηση τους για έκκριση αυξητικών και αντιαποπτωτικών παραγόντων, καταλήγει η κ Κολιάκου.