Νέα 2016

Dr. Kouzi

Νέα μέθοδος γονιδιακής θεραπείας της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας χρησιμοποιώντας αυτόλογα βλαστοκύτταρα

Η νέα μέθοδος αποσκοπεί στο να διορθώσει τη γονιδιακή μετάλλαξη στα αιματοποιητικά βλαστοκύτταρα κάθε ασθενούς (τα πρόδρομα κύτταρα που ωριμάζουν σε ερυθροκύτταρα), έτσι ώστε τα νέα κύτταρα του αίματός τους να γίνουν και πάλι φυσιολογικά και να παράγουν φυσιολογική αιμοσφαιρίνη. H δρεπανοκυτταρική  αναιμία  είναι μια κληρονομική,  πολύ επώδυνη νόσος  του αίματος η οποία εκδηλώνεται με συχνά επεισόδια αγγειακής απόφραξης και ισχαιμίας των οργάνων.

Πολλές από τις  κληρονομικές ασθένειες του αίματος έχουν μελετηθεί γονιδιακά εκτενώς και έχει χαρτογραφηθεί  η μετάλλαξη του γονιδίου  που τις προκαλεί. Σε αυτές σήμερα εφαρμόζεται η γονιδιακή θεραπεία των βλαστοκυττάρων των ίδιων των ασθενών τα οποία στη συνέχεια θεραπεύμενα τους επαναχορηγούνται.  Η μέθοδος αυτή συνεχώς βελτιώνεται και σήμερα οι επιστήμονες ανακοίνωσαν  μια νέα βελτιωμένη μέθοδο γονιδιακής θεραπείας της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας.

Επιστήμονες στις ΗΠΑ έκαναν ένα σημαντικό βήμα για να θεραπεύσουν γενετικά τη δρεπανοκυτταρική αναιμία. Για πρώτη φορά, κάνοντας πειράματα σε ποντίκια, κατάφεραν να διορθώσουν τη γενετική βλάβη, χρησιμοποιώντας την ισχυρή νέα μέθοδο γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR-Cas9.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον βιοχημικό Τζέικομπ Κορν του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science Translational Medicine", δήλωσαν αισιόδοξοι ότι η νέα θεραπεία τελικά θα εφαρμοσθεί και στους ανθρώπους.

Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι μια πολλά υποσχόμενη γενετική τεχνολογία, είναι πλέον εξειδικευμένη σε σχέση με τις παλαιότερες και διορθώνει στο γονιδίωμα του ασθενή ακριβώς το σημείο της βλάβης, χωρίς τις παρενέργειες προηγούμενων  γονιδιακών θεραπειών.
Οι επιστήμονες με τη μέθοδο αυτή διόρθωσαν  στο εργαστήριο τα βλαστοκύτταρα των πειραματοζώων τα οποία στη συνέχεια χορήγησαν ενδοφλέβια  και αυτά με τη σειρά τους δημιούργησαν υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια. Τα νέα ερυθρά δεν φέρουν την μετάλλαξη και διατηρούν το φυσιολογικό τους σχήμα, το οποίο τους επιτρέπει την ελεύθερη πορεία τους μέσα στα αγγεία του σώματος. Κάτω από πειραματικές συνθήκες τα ερυθρά αυτά ήταν ανθεκτικά και δεν μετατράπηκαν σε δρεπανοκύτταρα, τα οποία είναι υπεύθυνα για τα ισχαιμικά επεισόδια στους ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία.  
Κάθε χρόνο περίπου 250.000 παιδιά στον κόσμο γεννιούνται με τη συγκεκριμένη νόσο. Πρόκειται για μια γενετική πάθηση η οποία προσδίδει  στα ερυθροκύτταρα του αίματος το χαρακτηριστικό σχήμα του δρεπανιού (εξ ου και η ονομασία της νόσου).

Τα παραμορφωμένα αυτά κύτταρα μπορούν να προκαλέσουν θρόμβωση των τριχοειδών αγγείων, αναιμία, πόνους, οργανική ανεπάρκεια και μικρότερο προσδόκιμο ζωής. Η νόσος πλήττει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους παγκοσμίως και σήμερα η μόνη θεραπεία διαρκείας είναι η μεταμόσχευση αιματοποιητικών βλαστοκυττάρων από υγιή δότη, κάτι όμως που ενέχει κινδύνους τοξικότητας, απόρριψης  και σοβαρών παρενεργειών.

Η νέα μέθοδος αποσκοπεί στο να διορθώσει τη γονιδιακή μετάλλαξη στα αιματοποιητικά βλαστοκύτταρα κάθε ασθενούς (τα πρόδρομα κύτταρα που ωριμάζουν σε ερυθροκύτταρα), έτσι ώστε τα νέα κύτταρα του αίματός τους να γίνουν και πάλι φυσιολογικά και να παράγουν φυσιολογική αιμοσφαιρίνη.

Με βάση τα έως τώρα πειράματα, το ποσοστό επιτυχίας στην επιδιόρθωση των ελαττωματικών γονιδίων είναι 25% στα κύτταρα του εργαστηρίου και 5% μέσα στα πειραματόζωα (δηλαδή μόνο ένα στα 20 γενετικά τροποποιημένα κύτταρα που μεταμοσχεύονται στα ποντίκια, παράγουν φυσιολογική αιμοσφαιρίνη). Οι επιστήμονες δήλωσαν ότι αυτό το ποσοστό πρέπει να αυξηθεί, προτού επιχειρηθεί κλινική δοκιμή σε ανθρώπους ασθενείς.

Οι επιστήμονες ευελπιστούν πάντως ότι η ίδια μέθοδος θα μπορούσε μελλοντικά να αξιοποιηθεί επίσης για την μεσογειακή αναιμία ή θαλασσαιμία και άλλες παθήσεις, ακόμα για την μόλυνση από τον ιό HIV του AIDS.

Dr. Kouzi

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΡΙΘΜΟΥ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΤΟ 2006 ΔΙΕΘΝΩΣ

ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

Τα ποσοστά αυτά διατηρούνται σταθερά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και διεθνώς και δεν αλλάζουν με  την αύξηση του ετήσιου αριθμού των μεταμοσχεύσεων που παρατηρείται από το 2000 και μετά. Κατά μέσο όρο η οικογένεια προσφέρει το 80% των μοσχευμάτων και η δημόσια τράπεζα το 20%.

Επομένως η ιδιωτική  φύλαξη ομφαλοπλακουντιακού αίματος η οποία εξασφαλίζει αυτόλογη χρήση, αλλά και αλλογενή από συγγενή δότη, θα μπορούσε στο μέλλον να προσφέρει ένα σημαντικό αριθμό  μοσχευμάτων, αναγκαίων για τη λειτουργία των μεταμοσχευτικών κέντρων. Το κόστος των μοσχευμάτων μέσω των δημοσίων τραπεζών κυμαίνεται μεταξύ 20.000-30.000 ευρώ, επιβαρύνει τον ασθενή και αυτό συστηματικά αποκρύπτεται κατά την ενημέρωση από τις ελληνικές δημόσιες τράπεζες.

Σήμερα αναφέρονται στην ιστοσελίδα των clinicaltrials.gov και είναι σε εξέλιξη 69 κλινικές μελέτες εγκεκριμένες από το National Institute of Health των ΗΠΑ,  οι οποίες χρησιμοποιούν το αυτόλογο ομφαλοπλακουντιακό αίμα και παράγωγα του, για την θεραπεία της ισχαιμικής εγκεφαλοπάθειας,  του αυτισμού, του διαβήτη τύπου Ι, διορθωτικών επεμβάσεων στην καρδιά,  του νευροβλαστώματος, της νόσου του μοσχεύματος κατά του ξενιστή, της γονιδιακής θεραπείας της ανοσοανεπάρκειας και λεμφωμάτων.

Dr. Kouzi

H χρήση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος (ΟπΑ) σε ασθενείς με χρόνιο τραυματισμό του νωταίου μυελού.

Σήμερα υπάρχουν εκατομμύρια νεαροί ασθενείς στον κόσμο οι οποίοι φέρουν τραυματισμό του νωτιαίου μυελού και βρίσκονται καθηλωμένοι σε αναπηρικά αμαξίδια. Η μέχρι σήμερα εν χρήσει θεραπεία είναι η φυσιοθεραπεία η οποία αποσκοπεί στη διατήρηση των μυών σε καλή φυσική κατάσταση. Η προτεινόμενη πριν από χρόνια χρήση εμβρυικών βλαστοκυττάρων δεν έτυχε καμίας εφαρμογής, επειδή η χρήση τους είχε αποδειχτεί ογκογόνος. Ο καθηγητής Wise Young πρότεινε και στη συνέχεια χρησιμοποίησε το ΟπΑ για την αποκατάσταση ασθενών με διατομή του νωτιαίου μυελού στην οξεία φάση, αμέσως μετά το ατύχημα, αφού προηγουμένως είχε δημοσιεύσει πολλές πειραματικές μελέτες. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και στη συνέχεια ίδρυσε πολλά  κέντρα αποκατάστασης στην Ασία και στις ΗΠΑ, χρηματοδοτούμενα από το ΝΙΗ,   όπου χρησιμοποιεί αυτή τη μέθοδο. Οι περισσότεροι όμως ασθενείς βρίσκονται χρόνια μετά τον τραυματισμό και η κατάσταση τους βαίνει επιδεινούμενη.

Το  ΟπΑ χρησιμοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια στις μεταμοσχεύσεις του μυελού των οστών για τη θεραπεία κακοήθων ασθενειών ως εναλλακτική πηγή βλαστοκυττάρων έναντι του μυελού των οστών. Στη συνέχεια το ΟπΑ διαπιστώθηκε ότι βελτιώνει με ασφάλεια την κλινική εικόνα παιδιών με εγκεφαλική παράλυση, εγκεφαλικό επεισόδιο και  οξύ τραυματισμό του νωτιαίου μυελού. Πολλές ιατρικές ομάδες στα πλαίσια κλινικών μελετών χορήγησαν βλαστοκύτταρα του ΟπΑ μέσα στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό προσφέροντας με ασφάλεια σημαντική βελτίωση στον ασθενή. Αντίστοιχα πολλές πειραματικές μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση λιθίου σε περιπτώσεις πλήρους διατομής του νωτιαίου μυελού βελτιώνει και σταθεροποιεί το αποτέλεσμα της χορήγησης των βλαστοκυττάρων του ΟπΑ.  Για το λόγο αυτό ο καθηγητής Wise Young, γνωστός για τις προσπάθειες του στην αποκατάσταση του τραυματισμένου νωτιαίου μυελού, θα χορηγήσει στους χρόνιους ασθενείς με πλήρη διατομή  για 6 εβδομάδες λίθιο και βλαστοκύτταρα του ΟπΑ.

Ο Wise Young ήδη βρίσκεται στη φάση αξιολόγησης των πρώτων ασθενών στους οποίους έχει χορηγήσει το λίθιο και βλαστοκύτταρα του ΟπΑ μέσα στο νωτιαίο μυελό, ακριβώς επάνω και κάτω από τη θέση της διατομής. Η  μελέτη αυτή γίνεται στο Hong Kong και συμμετέχουν αρχικά 8 ασθενείς. Οι ασθενείς δεν μετέχουν σε προγράμματα  φυσιοθεραπείας ή άλλες θεραπείες αποκατάστασης, αλλά μόνο έχουν υποβληθεί στη θεραπεία με το λίθιο και τη χορήγηση των βλαστοκυττάρων,  για να αξιολογηθεί αμιγώς η κλινική αυτή μελέτη.

Τα αποτελέσματα της μελέτης σε πρώτη φάση έδειξαν ότι ενώ οι ασθενείς εμφανίζουν  σχετική αποκατάσταση της αισθητικότητας στο μέρος του σώματος που βρίσκεται κάτω από τη διατομή, η αντίστοιχη κινητικότητα δεν έχει βελτιωθεί.  Στη συνέχει η μελέτη αυτή συνεχίστηκε προσθέτοντας 3-6 μήνες εντατικής φυσιοθεραπείας και σήμερα  βρίσκεται σε αξιολόγηση.

Ο καθηγητής  Wise Young συνεργάζεται με διάφορα κέντρα αποκατάστασης στον κόσμο, όπως στην Κίνα, Ινδία, και ΗΠΑ και αξιολογεί τη συνδυασμένη θεραπεία με λίθιο και ΟπΑ σε ασθενείς που βρίσκονται σε χρόνια φάση διατομής του νωτιαίου μυελού.  Έχει δε διαπιστώσει ότι η χορήγηση ΟπΑ όντως προσφέρει στους ασθενείς με χρόνια τραυματισμό του νωτιαίου μυελού σε συνδυασμό με σύντομη αλλά εντατική φυσιοθεραπεία.

Ο Wise Young είναι ένας διακεκριμένος επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του New Jersey και του University of Hong Kong και έχει ιδρύσει 25 κέντρα αποκατάστασης τραυματισμών του νωτιαίου μυελού στην Κίνα,  Ταϊβάν, ΗΠΑ, Νορβηγία και Χόνγκ Κόνγκ.  Αποτελέσματα της μελέτης στην Κίνα στην οποία πήραν μέρος 20 βαριά τραυματισμένοι ασθενείς, έδειξαν ότι οι 15 κατάφεραν να αυτοεξυπηρετούνται χρησιμοποιώντας αναπηρικό αμαξίδιο, ενώ προηγουμένως δεν ήταν ικανοί. Ο  Young ήταν ο πρώτος ο οποίος χορήγησε μεγάλες ποσότητες κορτιζόνης και βλαστοκυττάρων στην οξεία φάση του τραυματισμού του νωτιαίου μυελού προσφέροντας σημαντικά ποσοστά κινητικότητας.

Dr. Kouzi

H φλεγμονή του μυελού των οστών προδιαθέτει σε λευχαιμία

Είναι γνωστό ότι χρόνιες φλεγμονές και οξειδωτικό στρες προδιαθέτουν στην εμφάνιση κακοηθειών.  Φλεγμονή του μυελού των οστών σύμφωνα με δημοσίευση του  ερευνητή    Marc Raijmakers  προδιαθέτει σε εμφάνιση λευχαιμίας και ότι εάν η φλεγμονή διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα η αντιμετώπιση της λευχαιμίας θα είναι πιο αποτελεσματική.

Είναι γνωστό ότι η εμφάνιση καρκίνου οφείλεται σε μεταλλάξεις οι οποίες συμβαίνουν στο εσωτερικό των κυττάρων και οι οποίες επηρεάζουν  τη συμπεριφορά των γειτονικών ιστών. Στην μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Cell Stem Cell, αναφέρεται ότι η χρόνια φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε μεταλλάξεις του κυτταρικού πληθυσμού του μυελού των οστών και τελικά στην εμφάνιση λευχαιμίας.  Η λευχαιμία αποτελεί μορφή καρκίνου του μυελού των οστών, χαρακτηριστικό της οποίας  είναι ο μεγάλος αριθμός και οι ανώμαλες μορφές των λευκών αιμοσφαιρίων. Σύμφωνα με την δημοσιευθείσα μελέτη και ο δεύτερος  κυτταρικός πληθυσμός του μυελού των οστών που είναι τα μεσεγχυματικά κύτταρα, επηρεάζεται από την φλεγμονή και  εμφανίζει μεταλλάξεις οι οποίες επιδρούν με τη σειρά τους στα υγιή αιμοποιητικά αρχέγονα κύτταρα.

Ο συγγραφέας  Marc Raijmakers στη μελέτη αυτή παρατήρησε συσχέτιση της φλεγμονής του μυελού των οστών και εμφάνισης λευχαιμίας χρησιμοποιώντας μοριακές τεχνικές στα μεσεγχυματικά κύτταρα του μυελού των οστών πειραματοζώων τα οποία έφεραν το σύνδρομο Shwachman-Diamond και του μυελού των οστών ασθενών  με προλευχαιμικά σύνδρομα. Στη μελέτη αυτή φαίνεται με σαφήνεια  οτι όταν τα μεσεγχυματικά κύτταρα του μυελού βρίσκονται σε στρες  παράγουν μόρια φλεγμονής τα οποία καταστρέφουν τα αιμοποιητικά αρχέγονα κύτταρα με αποτέλεσμα την εκδήλωση λευχαιμίας.

Κατά τον Raijmakers η ανίχνευση μορίων φλεγμονής θα πρέπει να θεωρηθεί ως προάγγελος εκδήλωσης λευχαιμίας και η λήψη άμεσων μέτρων πιθανόν να  επιβραδύνει ή και να αναστείλει την εκδήλωση λευχαιμίας.

Η εντόπιση ασθενών υψηλού κινδύνου  θα οδηγήσει σε έγκαιρη διάγνωση και επιθετικότερη  θεραπεία με σκοπό την αναστολή ή επιβράδυνση της εξέλιξης της κακοήθειας.  Ακόμη έχει ένδειξη και η ανάπτυξη νέων φαρμάκων τα οποία θα στρέφονται εναντίον των μορίων φλεγμονής,  τα οποία θα προσφέρουν ριζικότερη αντιμετώπιση της πιθανής μελλοντικής εμφάνισης λευχαιμίας.