ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ
Τα βλαστοκύτταρα του ομφαλοπλακουντιακού αίματος αποτελούν πολύτιμο βιολογικό προϊόν το οποίο έχει τη δυνατότητα να κρυοσυντηρείται και να χρησιμοποιείται μελλοντικά στις περιπτώσεις που ο ασθενής το έχει ανάγκη. Στην ασφαλή και μακροχρόνια αποθήκευση του δείγματος συμβάλλουν η υψηλή βιωσιμότητα και η στειρότητα του δείγματος. Η υψηλή βιωσιμότητα εξασφαλίζεται με την άμεση μεταφορά του δείγματος στο εργαστήριο προς κρυοσυντήρηση και την εμπειρία του εργαστηρίου. Απόδειξη της σωστής επεξεργασίας και των σωστών συνθηκών κρυοσυντήρησης αποτελεί η απόψυξη και η χορήγηση δειγμάτων σε ασθενείς.
Η χορήγηση βλαστοκυττάρων από ένα εργαστήριο αποδεικνύει ότι αυτό έχει σωστή οργάνωση και συστήματα ιχνηλασιμότητας τα οποία ανά πάσα στιγμή του εξασφαλίζουν την εύρεση του δείγματος και επίσης άριστο ποιοτικό έλεγχο ο οποίος εξασφαλίζει ασφάλεια του ασθενή, υψηλή βιωσιμότητα και στειρότητα του δείγματος.
Τα βλαστοκύτταρα αποτελούν ένα μικρό μέρος του συνόλου του ομφαλοπλακουντιακού αίματος και η ικανότητα του εργαστηρίου κρίνεται από την διατήρηση στο ακέραιο του αρχικού αριθμού των βλαστοκυττάρων και την καθολική απαλλαγή από τα περιττά κύτταρα τα οποία μειώνουν τη βιολογική αξία του δείγματος. Τα βλαστοκύτταρα αποτελούν το 1-2% του ολικού αριθμού των κυττάρων του αίματος και το 99% είναι ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία δεν είναι βλαστοκύτταρα και θα πρέπει να απομακρύνονται από τον τελικό όγκο της κατάψυξης.
Η όλη προσπάθεια που καταβάλλεται σε ένα εργαστήριο κρυοσυντήρησης ομφαλοπλακουντιακού αίματος είναι η ελάττωση του όγκου της κρυοσυντήρησης, η διατήρηση στο ακέραιο των χρήσιμων κυττάρων και η απομάκρυνση όλων των υπολοίπων συστατικών .
Ο διαχωρισμός των βλαστοκυττάρων γίνεται με αυτόματο ή ημιαυτόματο τρόπο. Ο αυτόματος τρόπος πραγματοποιείται μέσω μηχανημάτων τα οποία από κατασκευής έχουν τη ρύθμιση να καταλήγουν σε συγκεκριμένο τελικό όγκο κρυοσυντήρησης ανεξαρτήτως μικρού ή μεγάλου αρχικού όγκου, μεγάλης ή μικρής περιεκτικότητας σε βλαστοκύτταρα.
Ο τελικός όγκος που κρυοσυντηρείται για τον ίδιο αριθμό βλαστοκυττάρων είναι τετραπλάσιος σε σχέση με αυτόν όταν χρησιμοποιούνται ημιαυτόματα συστήματα. Η διαφορά στον όγκο οφείλεται στη ρομποτική ρύθμιση του μηχανήματος το οποίο προτιμά να κατακρατά μεγαλύτερο όγκο για κρυοσυντήρηση παρά να χάνει βλαστοκύτταρα, επειδή δεν έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει ποια είναι τα χρήσιμα κύτταρα. Τα αυτόματα μηχανήματα είναι δύο γενεών. Η πρώτη γενιά είναι το μηχάνημα BIOSAFE για το οποίο υπερηφανεύονται πολλές τράπεζες βλαστοκυττάρων και οι προδιαγραφές αναφέρουν ανάκτηση βλαστοκυττάρων μετά την επεξεργασία της τάξης του 74%. Η προέλευσή του είναι Ευρωπαϊκή και λίγα χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε στην αγορά ένα δεύτερο μηχάνημα με σαφώς βελτιωμένες προδιαγραφές, σύμφωνα με ανακοίνωση της κατασκευάστριας Αμερικανικής εταιρείας Thermogenesis, η οποία ανεβάζει το ποσοστό ανάκτησης έως 82%.
Το ημιαυτόματο σύστημα ανεβάζει το ποσοστό ανάκτησης έως 96%, διότι εξειδικευμένο προσωπικό παρακολουθεί κάθε ένα δείγμα ξεχωριστά και παρεμβαίνει όταν ολοκληρωθεί η επεξεργασία , εξοικονομώντας όλα τα βλαστοκύτταρα και συγχρόνως απομακρύνοντας όλα τα ερυθρά αιμοσφαίρια από τον τελικό όγκο. Αντίθετα τα μηχανήματα στα αυτόματα συστήματα είναι για όλα τα δείγματα εξ αρχής προγραμματισμένα για ορισμένες, σταθερές συνθήκες με βάση τον τελικό όγκο και μέσω αυτού τον αντίστοιχο αριθμό των βλαστοκυττάρων.
Ο μεγάλος τελικό όγκος κρυοσυντήρησης των αυτόματων συστημάτων οφείλεται στην παραμονή μεγάλου αριθμού άχρηστων ερυθρών αιμοσφαιρίων τα οποία κατεβάζουν την ποιότητα και την βιολογική αξία του δείγματος.
Μειονεκτήματα της χρήσης αυτόματων συστημάτων:
1. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια που παραμένουν στο δείγμα έχουν το μειονέκτημα ότι σπάζουν κατά την κατάψυξη με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες αιμοσφαιρίνης, οι οποίες καθιζάνουν στα νεφρικά σωληνάρια με αποτέλεσμα οξεία νεφρική ανεπάρκεια.
2. 2Λόγω της παραμονής πολλών ερυθρών δότης και ασθενής θα πρέπει να έχουν την ίδια ομάδα αίματος.
3. Για την κρυοσυντήρηση ενός δείγματος βλαστοκυττάρων απαιτείται συγκέντρωση 10% μιας κρυοπροστατευτικής ουσίας (DMSO). Αν το δείγμα
έχει μεγάλο τελικό όγκο χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή την ουσία, η οποία είναι τοξική για τον άνθρωπο.
4. Ο μεγάλος τελικός όγκος υποχρεωτικά καταψύχεται σε κρυοασκούς, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στη ρήξη. Μέχρι σήμερα δεν έχει αναφερθεί καταστροφή δείγματος από ρήξη κρυοφιαλιδίων.
5. Οι κρυοασκοί συντηρούνται σε μεταβαλλόμενης θερμοκρασίας ατμούς υγρού αζώτου και όχι στο ίδιο το υγρό άζωτο. Οι συχνές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας μειώνουν τη βιωσιμότητα των βλαστοκυττάρων και για το λόγο αυτό οι δημόσιες τράπεζες ανανεώνουν τα δείγματα που φυλάσσουν σε κρυοασκούς ανά πενταετία.
6. Η απόψυξη των κρυοασκών αφορά το σύνολο του δείγματος και όχι ενός μέρους. Τα βλαστοκύτταρα που φυλάσσονται σε κρυοφιαλίδια αποψύχονται τμηματικά, κάθε φορά ανάλογα με την ποσότητα που απαιτείται, η οποία εξαρτάται από την ασθένεια και το βάρος του ασθενούς. και σε αντίθεση με τη φύλαξη σε κρυοασκούς.
Τη φύλαξη σε κρυοασκούς προτιμάει η δημόσια τράπεζα, η οποία ασχολείται με την αλλογενή μεταμόσχευση για τη θεραπεία της λευχαιμίας και χορηγεί συμβατά βλαστοκύτταρα της ίδιας ομάδας αίματος με τον ασθενή σε μια χορήγηση.
Η φύλαξη σε κρυοασκούς δεν κρίνεται κατάλληλη για θεραπείες αναγεννητικής ιατρικής, λόγω του μεγάλου αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων που κατακρατούνται και της χαμηλής συγκέντρωσης των βλαστοκυττάρων, λόγω της αραίωσης. Η τοπική χρήση βλαστοκυττάρων σε θεραπείες αναγεννητικής ιατρικής απαιτεί χορήγηση συγκεκριμένου αριθμού βλαστοκυττάρων σε μικρό όγκο. Ο μεγάλος όγκος τοπικής χορήγησης αλλοιώνει την ανατομική κατασκευή και πιθανόν τη λειτουργία ευγενών οργάνων.
Κ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ