Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια ιάσιμη ασθένεια σήμερα;
Η ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΙΑΣΙΜΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ;
Κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες περίπου 10.000 άτομα διαγιγνώσκονται με σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά μέχρι σήμερα δεν βρέθηκε μια θεραπεία η οποία να ανακουφίζει από τα συμπτώματα και να αποκαθιστά τις βλάβες που προκαλούνται από την ασθένεια. Τώρα, το Cleveland Clinic, το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Seidman Cancer Center και το Πανεπιστήμιο Case Western Reserve συνεργάζονται για μια ειδική κλινική μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες, που στοχεύει στη θεραπεία ή ακόμη και στην πλήρη αποκατάσταση των επιπτώσεων της πολλαπλής σκλήρυνσης χρησιμοποιώντας ενήλικα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα των ίδιων των ασθενών. Περισσότερες από 150 άλλες κλινικές δοκιμές στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν σήμερα τα MSCs για να επιδιορθώνουν ιστούς ως τρόπο θεραπείας διάφορων παθήσεων, όπως η οστεοαρθρίτιδα, ο διαβήτης, το πνευμονικό εμφύσημα και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Η θεραπεία με βλαστοκύτταρα χρησιμοποιείται ήδη για τη θεραπεία της λευχαιμίας, του λεμφώματος και ορισμένων διαταραχών του αίματος. Στην πρώτη φάση της νέας κλινικής δοκιμής, MSCs του ασθενούς συλλέγονται προσεκτικά, επεξεργάζονται και στη συνέχεια επαναχορηγούνται με ενδοφλέβια ένεση στον ασθενή. Από τον Ιούνιο, δύο ασθενείς έχουν υποβληθεί σε αυτή τη διαδικασία, ενώ ένας τρίτος έχει προγραμματισθεί να λάβει σύντομα μια έγχυση MSCs. Συνολικά 24 ασθενείς με υποτροπιάζουσα ή σταδιακά επιδεινούμενη σκλήρυνση κατά πλάκας, οι οποίοι έχουν μέτρια έως σοβαρή αναπηρία, θα λάβουν μέρος στη μελέτη μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια. Πρωταρχικός στόχος είναι να ελεγχθεί η δυνατότητα και η ασφάλεια της χρήσης βλαστικών κύτταρων του ασθενούς για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Ταυτόχρονα οι ερευνητές παρακολουθούν από κοντά τις πρώτες ενδείξεις ρύθμισης της λειτουργίας του υπερλειτουργούντος ανοσοποιητικού συστήματος, και επιδιώκουν να σταματήσουν ή να επισκευάσουν τις βλάβες του νευρικού συστήματος που επιφέρει η πολλαπλή σκλήρυνση. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι αυτό θα οδηγήσει στη θεραπεία και άλλων νευρολογικών καταστάσεων. Αν και τα πρώτα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα οι ερευνητές θα διεξάγουν μια μεγαλύτερη πολυκεντρική κλινική μελέτη και αν τα αποτελέσματα αυτής είναι επίσης καλά τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι η θεραπεία θα γίνει ευρύτερα διαθέσιμη μέσα στα επόμενα 5-7 έτη. Τρεις άλλες κλινικές δόκιμες παγκοσμίως χρησιμοποιούν MSCs για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Στην Ισπανία και το Ιράν, όπου οι κλινικές δοκιμές βρίσκονται σε φάση Ι, χρησιμοποιούνται βλαστικά κύτταρα από το μυελό των οστών, ενώ στην Κίνα χρησιμοποιούνται μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα του ομφαλίου λώρου και η μελέτη βρίσκεται ήδη στην τέταρτη φάση.
Ο πρώτος ασθενής βλέπει ήδη κάποιες αλλαγές
Ο πρώτος ασθενής που υποβλήθηκε σε αυτήν τη θεραπεία είναι ένας πρώην ιδιοκτήτης γυμναστηρίου που το 2007 διαγνώστηκε με σκλήρυνση κατά πλάκας. Αρχικά παρατήρησε ότι έχανε συχνά την ισορροπία του και κουραζόταν πολύ εύκολα. Περπατούσε με μεγάλη δυσκολία, ενώ ήταν σχεδόν αδύνατον να τρέξει. Στα πρώτα χρόνια μετά τη διάγνωση ο ασθενής ήταν σε αγωγή με το φάρμακο Copaxone και αργότερα με το φάρμακο Avonax ευελπιστώντας ότι θα καταπολεμηθούν τα συμπτώματα της πάθησης. Όμως λόγω των έντονων παρενεργειών των φαρμάκων και συγκεκριμένα λόγω της μεγάλης απώλειας βάρους, ο ασθενής αρνήθηκε να συνεχίσει τη φαρμακευτική αγωγή. Έτσι με την βοήθεια του γιατρού του αποφάσισε να πάρει μέρος σε αυτή την κλινική δοκιμή. Αρχικά συλλέχτηκαν τα βλαστοκύτταρα από το λαγόνιο του ασθενή (μυελός των οστών) και μετά από επεξεργασία και πολλαπλασιασμό του χορηγηθήκαν ενδοφλέβια. Σχεδόν αμέσως, ο ασθενής παρατήρησε τις αλλαγές. Για παράδειγμα, ενώ παλιότερα δεν μπορούσε να σηκώσει χωρίς βοήθεια το αριστερό του πόδι, πλέον το σηκώνει μόνος του. Επίσης η όραση του βελτιώθηκε και δεν κουράζεται τόσο εύκολα κατά το περπάτημα. Άλλες μελέτες που κατά καιρούς εφαρμόστηκαν στις ΗΠΑ δεν θεωρήθηκαν επιτυχημένες και για το λόγο αυτόν διακόπηκαν.
Για τους λογούς αυτούς η μελέτη αυτή σχεδιάστηκε προσεκτικά, θεωρείται πολύ «συντηρητική» και είχε αργή εκκίνηση. Μόλις μεταμοσχευθεί και ο τέταρτος ασθενής και περάσει ένας μήνας παρακολούθησης του, η ερευνητική ομάδα θα ζητήσει επίσημη πιστοποίηση της ασφάλειας της μελέτης από μια εξωτερική επιτροπή. Οι ερευνητές πάντως αναμένουν ότι η μέθοδος θα αποδειχτεί ασφαλής. Το πιο σημαντικό δεν είναι η στιγμή της έγχυσης, αλλά η ικανότητα των κυττάρων να αμβλύνουν μια ανοσολογική αντίδραση που λαμβάνει χώρα και ενοχλεί τον ασθενή. Η πραγματική επίδραση επομένως της θεραπείας θα φανεί κάποιους μήνες αργότερα. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε αρχικά τη μέθοδο σε πειραματόζωα και μετά από μια τετραετία σχεδιασμού η κλινική δοκιμή πήρε έγκριση από τον αμερικανικό οργανισμό τροφίμων και φάρμακων. Τελικά η μελέτη εγκρίθηκε και έλαβε επιχορήγηση 2,75 εκατ. δολάρια από το Υπουργείο Άμυνας και 1 εκατ. δολάρια από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας.